Lita interesse for skogbruksplanar i skogreisingskommunen Ørsta

I 2024 fekk alle skogeigarar i Ørsta kommune tilbod om skogbruksplan med miljøregistreringar. Få skogeigarar bestilte dette. Berre vel 30 prosent av skogarealet i kommunen er no famna av ei planbestilling. 

Redusert mogelegheit for å levere tømmer

Både skoglovverket og sertifiseringssystemet (PEFC) krev at det vert gjort miljøregistreringar før ein kan omsetje tømmer frå ein eigedom. Konsekvensane av det låge innsalet i Ørsta gjer at det ikkje kan leverast tømmer frå nesten 70 prosent av skogarealet i kommunen. Dette er uheldig for utvikling og verdiskaping i skogbruket.

Skogeigarane som no har bestilt skogbruksplan med miljøregistreringar vil få dekt rundt halvparten av kostnaden med tilskotsmidlar frå staten.

Neste skogbruksplanprosjekt kjem neppe før om 15 år. Skogregistreringar før dette må dekkjast av skogeigar.

Skogen i Ørsta har høg produksjonsevne

Det er 111 000 dekar med produktiv skog i Ørsta. Over 80 prosent av dette har høg eller svært høg produksjonsevne (bonitet). Før skogreisingstida var det svært lite barskog i kommunen - det meste var lauvskog i frodige lisider.

Ørsta kommune vedtok i 1950 ein skogreisingsplan som seinare blei ein mønsterplan for andre skogreisingskommunar i Noreg. I planperioden på 15 år skulle det plantast 16 000 dekar med 7,2 millionar planter.  Uoffisiell statstikk hjå statsforvaltaren viser at det blei planta nær 25 000 dekar den aktuelle perioden. I dag utgjer rein barskog rundt 30 prosent av skogarealet. 

Haustinga av skogreisingsskogen starta med eit brak etter stormen Dagmar i romjula i 2011. I 2012 blei det avverka over 54 000 m³ tømmer i kommunen, og det er i gjennomsnitt levert 22 000 m³ i åra etter Dagmar.

I 2018 blei ny tømmerkai offisielt opna i kommunen, og ga ein rasjonell logistikk for tømmertransporten.

714 skogeigarar Ørsta har i gjennomsnitt 123 dekar produktiv skog. 

Årsaker til lita interesse for skogbruksplan

Mange skogeigarar fekk si første erfaring med praktisk skogbruk etter stormen Dagmar. Opprydding av vindfelt skog er kostbart. Saman med relativt låge tømmerprisar ga dette liten netto til skogeigar. Vi ser mellom anna at dette fører til mindre motivasjon for å plante til att ny skog i skogreisingskommunar.

Små skogeigarar er ofte «eingongsskogbrukarar», som avverkar berre ein gong i si eigartid. Vi kan da ikkje vente at kompetanse og interesse for og om skogen er som hos dei med større eigedomar. Statistikk over alle gjennomførte skjøtselstiltak i skogen viser at aktiviteten er lågare i skogreisingskommunar. Gjennomsnittseigedomen i Ørsta er svært liten, og det krev gjerne samarbeid med fleire for å nytte skogen rasjonelt.

Den sterke strukturendringa i landbruket generelt, med færre aktive brukarar, er også uheldig for kompetanse og ønskje om å forvalte skogen aktivt.

Skogfond med skattefordel gir heller ikkje same effekt hos «hobbyskogeigarar» som hos dei som driv aktiv næring.

Metode for skogbruksplanar i skogreisingskommunar

Fundamentet i eit berekraftig skogbruk er at skogeigar er kjent med alle verdiar i sin skog. Miljøregistrering vert berre gjort på eigedomar som tingar skogbruksplan. Eksempelvis vil ein da i ei liside med mange skogteigar få små figurar med miljøregistreringar som er avgrensa av ei eigedomsgrense. Eigenskapane til naturen følgjer ikkje eigedomsgrensene. For Ørsta sin del vil 2/3 av eigedomane mangle miljøregistreringar no.

Ved å tilby skogbruksplanar i skogreisingskommunar med låg oppslutning vil ein risikere at mykje av skogarealet ikkje vert miljøsertifisert, og at det ikkje kan leverast tømmer frå desse areala.

Dette indikerer at kommunale prosjekt med skogbruksplan og miljøregistreringar ikkje fungerer optimalt i skogreisingskommunar. Metodar for heildekkjande miljøregistreringar for alt skogareal i ein kommune bør bli vurdert. Landbruksdirektoratet er no i gang med å evaluere ulike aspekt ved kartlegging av miljøregistreringer.  Det er ønskjeleg at dette vil resultere i ny metodikk som er meir harmonisert med andre kartleggingar, og i større grad er tilpassa skogreisingskommunar.