Testing av dyrkingssystem for økologisk fruktproduksjon
Sogn Jord og Hagebruksskule (SJH) skal etablere tre ulike dyrkingssystem for økologisk epleproduksjon. Målet er å sjå korleis dei er tilpassa ei drift med sal av eple direkte frå garden til lokalmatmarknaden.
Elevane på SJH i Aurland kjem frå heile landet til landslinja for økologisk landbruksproduksjon. Mange av elevane er vaksne, og ynskjer å drive kombinasjonsbruk med husdyr, frukt og grøntproduksjon.
Tre ulike dyrkingssystem
Arealet som SJH no skal testa ut er på fem dekar. Her skal det plantast frukttre på tre ulike måtar. Det første er vanleg tettplanting. Så vert det eit felt med meir ekstensiv planting på sterkare grunnstammar. Det siste feltet er på eit beite. Her skal det plantast etter skogslandbruksprinsipp i kombinasjon med beiting eller nøtteproduksjon. Skulen håpar at dette kan gje auka produksjon av frukt til foredling og til lokalmat-marknaden.
Skoglandbruk utanfor Noreg
I fleire europeiske land har det vore vanleg med større epletre på areal som blir beita. Desse epla blir då brukt til eplejus og noko direktesal. Slike produksjonsmåtar vert også prøvd ut i Sverige og Danmark, samstundes som ein prøver å fornye denne tradisjonen. Med dette får dei inn fleire suksesjonsnivå og eit større biologisk mangfald. Dette er positivt i eit ope slettelandskap, med mykje einsarta kornproduksjon. Her prøver dei ut fruktplantingar i rekker saman med annan plante- og fôrproduksjon. Dei kallar det allé-dyrking, etter inspirasjon frå skogslandbruk (agroforestry). I dette er samplanting eit viktig prinsipp. Tanken er at denne planteforma både skal gje auka biologisk mangfald, og større mangfaldet av produkt frå garden.
Produksjon av eigne frukttre
Eit anna viktig utviklingsprosjekt ved SJH er å lære elevane å lage frukttre frå grunnen av. Då kjøper dei virusfrie grunnstammer frå Sagaplant og podar sjølv. I dag vert dei fleste frukttrea til moderne tettplantingar importerte frå Nederland eller Belgia. Det er vanskeleg å få kjøpt økologisk godkjende frukttre til nye plantefelt, særleg dersom du vil bruke eldre og meir sjeldne sortar enn dei som normalt vert omsett. Det er også eit poeng å vidareføre kunnskapen om poding, og å innfri behovet for sjukdomsfrie grunnstammer og plantemateriale i Noreg.
Satsinga er støtta av Landbruksdirektoratet sine nasjonale utviklingsmidlar for landbruket.